خوندن چند بیت از شاهنامه فردوسی، بزرگ شدن تو جغرافیای ایران، گذر از سال‌های مدرسه و شنیدن داستان‌های معروف شاهنامه، همه نشون می‌ده که فردوسی برای ما ایرانی‌ها چقدر آشناست.
حالا اگر بگذریم از اینکه فردوسی توی «طبران طوس» در سال ۳۲۹ هجری به دنیا اومد و پدرش هم از دهقان‌های طوس بود و از نظر مالی وضع خوبی داشت، می‌رسیم به چیزهایی که تو این یادداشت می‌خوام بهشون بپردازم و سعی کردم نشونه‌های جدیدی از این شاعر بزرگ و اثر فوق‌العاده‌اش رو بهتون نشون بدم.
در ادامه می‌خواهیم به کمک هوش مصنوعی داستان سرایش شاهنامه فردوسی را به تصویر بکشیم پس با ما همراه باشید.
تحقیق در مورد شاهنامه فردوسی
شاهنامه فردوسی فقط داستان شاهان نیست؛ بلکه یه مجموعه است که داستان و سرگذشت پدران ما رو روایت می‌کنه. این کتاب نشون می‌ده که چطور برای زنده موندن جنگیدن، چطور برای پیروزی حق قیام کردن، چطور از طبیعت یاد گرفتن و اون رو رام کردن و چطور با جون و دلشون این ملک رو حفظ کردن. اینا همه نشونه‌هایی از پیروی راستین و ایمان به خداوندن و این همون ارثیه‌ایه که امروز به تو سپرده شده. تاریخ ما پر از نشونه‌های رنج‌ها و شادی‌ها، دادگری‌ها و ستم‌هاست و هنوز هم پر از حماسه رستم‌ها و پهلوانی‌هاست.
فردوسی توی آغاز شاهنامه می‌گه که از زمان‌های قدیم تو ایران کتابی بوده پر از داستان‌های مختلف که سرگذشت شاهان و دلاوران ایران رو توش جمع کرده بودن. وقتی که شاهنشاهی ایران به دست تازیا افتاد، این کتاب هم پخش شد.
اما بعضی از بخش‌هاش رو موبدان تو گوشه و کنار نگه داشتن. بعد یکی از بزرگان و آزادگان ایران که مردی دلیر، خردمند و بخشنده بود، شروع کرد به جستجو تا تاریخ گذشته ایران رو از روز اول پیدا کنه و هرچی که بر شاهان و خسروان ایران گذشته رو توی دفتر جمع کنه. پس موبدان سالخورده‌ای که از تاریخ باستانی ایران خبر داشتن رو از هر جا جمع کرد و ازشون پرسید که شاهان ایران از قدیم چطور کشورداری کردن و شروع و پایان هر کدوم چه بوده و تو این سال‌ها چه بر سر ایران اومده.
سرایش شاهنامه فردوسی
شاهنامه دقیقی، منبع اصلی فردوسی برای نوشتن شاهنامه‌ست. بخشی از حرف‌های فردوسی هم از یه پیرمرد سالخورده به نام پیر ماخ هروی گرفته شده که فردوسی بهش می‌گه پیر خراسان.
فردوسی از یه شاهنامه منثور به اسم «شاهنامه ابومنصوری» استفاده کرده که اولین کتاب نثر فارسی بود و به دستور و سرمایه ابومنصور توسی جمع‌آوری شده بود. متأسفانه اصل این کتاب دیگه وجود نداره و فقط مقدمه‌اش که حدود پانزده صفحه‌ست تو بعضی نسخه‌های خطی شاهنامه پیدا شده. یه شاهنامه منثور دیگه هم به نام شاهنامه ابوالموید بلخی قبل از شاهنامه ابومنصوری نوشته شده، اما اونم به کلی گم شده.
سیر نوشتن و تموم کردن شاهنامه رو می‌شه به پنج دوره تقسیم کرد. تو دوره اول، یعنی وقتی که فردوسی جوان بود، شروع کرد به نظم بعضی از داستان‌های پراکنده شاهنامه مثل بیژن و منیژه، رستم و اسفندیار، سیاوش و چند داستان دیگه.
بعد تو دوره دوم، فردوسی در سن چهل سالگی و حدود سال 370 قمری، نظم شاهنامه رو بر اساس شاهنامه منثور ابومنصوری شروع می‌کنه و چهارده سال بعد یعنی سال 384 قمری، اولین نسخه کتاب رو تموم می‌کنه. تو دوره سوم، که بهش می‌گیم سال‌های انتظار، از سال 384 تا 395 قمری (54 تا 65 سالگی فردوسی)، فردوسی به بازنگری شعرهای قبلی‌ش می‌پردازه و بخش‌های جدیدی هم به شاهنامه‌اش اضافه می‌کنه و می‌خواد اون رو به محمود غزنوی تقدیم کنه.
تو دوره چهارم، از 395 تا 400 قمری، یعنی وقتی که فردوسی 65 تا 71 سالشه، مدایحی در ستایش محمود به کتاب اضافه می‌کنه و نسخه کامل شاهنامه رو بهش هدیه می‌ده. در نهایت تو دوره پنجم، وقتی فردوسی به هشتاد سالگی می‌رسه، ابیاتی در گله و شکایت از محمود غزنوی می‌نویسه و از قدرنشناسی و ناسپاسی او یاد می‌کنه.
نوشتن شاهنامه حدود سی تا سی و پنج سال طول کشید. وقتی فردوسی ابیاتی در گله و شکایت از محمود غزنوی می‌نویسه، 35 سال از شروع نظم شاهنامه گذشته.
خلاصه‌ای از شاهنامه فردوسی
داستان‌های شاهنامه رو می‌تونید تو همه کتاب‌های ادبیات فارسی پیدا کنید، اما بعضی از این داستان‌ها انقدر جذاب هستن که هم بزرگ‌ترها و هم بچه‌ها رو به خودشون جذب می‌کنن. تو دل این داستان‌ها روایت‌هایی هست که می‌شه تو زندگی شخصی هم ازشون استفاده کرد. بهترین داستان‌های شاهنامه شامل اینا هستن:
- داستان تولد زال
- هفت خوان رستم
- داستان سیاوش
- داستان عاشقانه بیژن و منیژه
- داستان دادخواهی کاوه آهنگر
این داستان‌ها واقعا می‌تونن به زندگی‌مون رنگ و لعاب بدن!
خواندن کتاب شاهنامه فردوسی
شاهنامه یه کتاب اخلاقی فوق‌العاده‌ست که ارزش‌های انسانی رو به بهترین شکل به خواننده منتقل می‌کنه.
بعضی از دانشمندان شاهنامه رو به سه بخش تاریخی، حماسی و اسطوره‌ای تقسیم می‌کنن. قبل از فردوسی، تاریخ‌هایی به زبان عربی نوشته شده بود و بعد از فردوسی هم کتاب‌های تاریخی زیادی به عربی و فارسی داریم. اما نبوغ فردوسی تو انتخاب بخش‌های تاریخی شاهنامه باعث شده که این اثر به عنوان روح و گوهر تاریخ ایران شناخته بشه.
قبل از اینکه شاهنامه سروده بشه، تنها کتابی که تاریخ رو به زبان فارسی روایت می‌کرد، تاریخ بلعمی بود که خودش ترجمه و چکیده‌ای از تاریخ طبری بود. با اینکه ابوالفضل بلعمی، نویسنده و مترجم این کتاب، یکی از بهترین‌ها بود، اما کارش در مقایسه با بخش تاریخی شاهنامه، یه اثر دست دوم به حساب میاد. داستان پادشاهان ساسانی تو شاهنامه هم روایت دقیق‌تر و علمی‌تری داره و این یکی از دلایل اهمیت شاهنامه فردوسی به حساب میاد.
