در نگاه اول، خلاقیت ویژگی‌ای انسانی به‌نظر می‌رسد که با احساس، تجربه، شهود و بینش همراه است. اما مدل‌های هوش مصنوعی، به‌ویژه مدل‌های زبانی مانند ChatGPT یا تصویری مثل Midjourney و DALL·E، نشان داده‌اند که می‌توانند در خلق محتواهای نو، جذاب و حتی غیرمنتظره بسیار توانمند باشند.
با این حال، بسیاری از کاربران هنگام تعامل با هوش مصنوعی از خروجی‌های تکراری، سطحی یا کلیشه‌ای گلایه دارند. سوال اینجاست: چگونه می‌توان از هوش مصنوعی خروجی‌هایی گرفت که واقعاً خلاقانه، متفاوت و منحصربه‌فرد باشند؟
پاسخ در نحوه تعامل ما با مدل نهفته است. در این مقاله، به تکنیک‌هایی اشاره می‌کنیم که با به‌کارگیری آن‌ها، می‌توانید از مدل‌های هوش مصنوعی خروجی‌هایی نوآورانه‌تر و حرفه‌ای‌تر بگیرید.
خلاقیت یعنی محدودیت‌های هدفمند
یکی از رایج‌ترین اشتباهات کاربران، درخواست‌هایی بسیار کلی از مدل‌های AI یا چت جی پی تی فارسی است؛ مثل:
- «برای من یک داستان بنویس.»
- «یه ایده بده برای پست اینستاگرام.»
- «یه تصویر قشنگ بساز.»
در حالی که برای تحریک خلاقیت مدل، بهتر است محدوده‌هایی هوشمندانه و غیرمعمول تعیین کنید. خلاقیت اغلب در دل تضادها و چارچوب‌های خاص شکل می‌گیرد.
مثال‌های بهتر:
- «یک داستان کوتاه بنویس که در آن قهرمان اصلی فقط با سؤال حرف می‌زند.»
- «یک ایده برای پست اینستاگرام بده که ترکیبی از طنز فلسفی و بازاریابی باشد.»
- «یک تصویر از یک کتابخانه شناور در آسمان، در سبک نقاشی‌های قرن نوزدهم، با نورپردازی سوررئال.»
محدودیت‌های خلاقانه، مدل را وادار می‌کنند که از مسیرهای رایج فاصله بگیرد و به گزینه‌هایی کمتر تکراری فکر کند.
تغییر سبک و زاویه دید
اگر می‌خواهید خروجی متفاوتی بگیرید، زاویه دید خود را تغییر دهید و از مدل بخواهید از پرسپکتیوهای عجیب‌تری به موضوع نگاه کند.
مثال‌ها:
- «همین موضوع را از دید یک مورچه توضیح بده.»
- «اگر سقراط درباره طراحی رابط کاربری نظر می‌داد، چه می‌گفت؟»
- «این مقاله را طوری بازنویسی کن که انگار یک فضانورد تنها در مریخ آن را نوشته.»
این‌گونه درخواست‌ها باعث می‌شود مدل، الگوهای زبانی یا تصویری کمتر استفاده‌شده را فعال کند و به پاسخ‌هایی کمتر تکراری برسد.
ترکیب غیرمنتظره مفاهیم
مدل‌های هوش مصنوعی در ترکیب مفاهیم مهارت دارند، اما اگر خودتان ایده ترکیب ندهید، خروجی‌ها معمولاً قابل‌پیش‌بینی خواهند بود.
تمرین:
- «یک داستان طراحی کن که در آن مفاهیم مدیریت پروژه، سحر و جادو، و روان‌درمانی ترکیب شده باشند.»
- «یک لوگو طراحی کن که هم تداعی‌کننده سنت ژاپنی باشد، هم مربوط به استارتاپ‌های فناوری سبز.»
- «یک ایده پست بنویس که بازاریابی عصبی را با داستان‌های اساطیری پیوند بزند.»
ترکیب‌هایی که در نگاه اول ناسازگار به‌نظر می‌رسند، اغلب منبعی غنی برای خلاقیت هستند.
تقلید و سپس تخطی از سبک‌ها
یکی از راه‌های گرفتن خروجی‌های نو، بازی با سبک‌هاست. می‌توانید از مدل بخواهید از سبک نویسندگان، هنرمندان، یا حتی برندهای خاص تقلید کند؛ سپس از آن سبک فراتر رود.
دستور خلاقانه:
- «متنی در سبک ارنست همینگوی بنویس، ولی بعد از پاراگراف اول سبک نوشتار را به سبک یک کامیک‌بوک تغییر بده.»
- «تصویری خلق کن که شبیه آثار پیکاسو شروع می‌شود ولی در ادامه به سبک انیمه ژاپنی تمام می‌شود.»
تغییر سبک در میانه محتوا، مدل را مجبور به «انعطاف زبانی یا تصویری» می‌کند که خود عامل مهمی در خلق نوآوری است.
استفاده از حالت‌های دگرگون‌شده (Altered States)
خلاقیت، چه انسانی و چه ماشینی، اغلب در فضاهای غیرواقعی یا «ذهنی تغییر یافته» شکوفا می‌شود. از مدل‌ها بخواهید محتوا را از منظر رویا، خیال، آینده‌ی دور یا حالت‌های ذهنی غیرعادی تولید کنند.
مثال:
- «همین مقاله را طوری بازنویسی کن که انگار در خواب دیده شده.»
- «یک نسخه رؤیایی از همین تصویر بساز.»
- «همین مکالمه را در سال ۲۳۰۰ تصور کن، وقتی که AI به موجودی زنده تبدیل شده.»
این تکنیک کمک می‌کند خروجی‌ها از فیلترهای منطقی معمول عبور نکنند و فضای خلاقانه‌تری پیدا کنند.
دعوت به تخیل و ابهام
برخلاف درخواست‌های دقیق و نتیجه‌محور، گاهی ایجاد ابهام هدفمند می‌تواند موتور خلاقیت AI را روشن کند.
مثال:
- «یه طرح بده که “مثل طعم خاطره‌انگیز ولی ناشناخته” باشه.»
- «یک شعر بنویس که از دید یک احساس گم‌شده روایت می‌شود.»
- «یه دیالوگ بنویس که در آن هر جمله هم‌زمان چند معنی دارد.»
مدل‌های پیشرفته زبان و تصویر در درک استعاره، ابهام، و چندلایگی معنا بسیار پیشرفت کرده‌اند. کافی‌ست شما آن را دعوت کنید.
بازخورد دادن و اصلاح جهت
اگر اولین خروجی آن‌قدر خلاق نبود، تسلیم نشوید. با یک سری بازخوردهای دقیق و درخواست اصلاح می‌توانید مدل را هدایت کنید.
مثال مکالمه:
شما: «این تصویر خوبه ولی خیلی واقعی به‌نظر میاد. می‌تونی یه حالت خیال‌پردازانه‌تر بهش بدی؟»
مدل: (خروجی جدید)
شما: «خوبه، حالا می‌خوام رنگ‌ها اغراق‌شده باشن، مثل رؤیای کودکی.»
مثل کارگردانی که با بازیگر تعامل دارد، شما می‌توانید با مدل مکالمه و تعامل مستمر داشته باشید تا به بهترین خروجی برسید.
استفاده از زبان استعاری در Prompt
یکی از ترفندهای حرفه‌ای برای تحریک خلاقیت مدل‌ها، استفاده از زبان استعاری و ادبی در فرامین است.
مثلاً به جای اینکه بگویید:
«یک عکس از یک جنگل بساز.»
می‌توانید بگویید:
«جنگلی را ترسیم کن که انگار خاطرات کودکی در آن پنهان شده‌اند و هر درختش یک راز دارد.»
این نوع زبان، تخیل مدل را درگیر می‌کند و باعث تولید خروجی‌هایی با لحن و حال‌وهوای خاص می‌شود.
جمع‌بندی: شما مسئول خلاق بودن مدل هستید
هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است، اما خروجی آن تابعی از ورودی شماست. هرچه فرامین شما دقیق‌تر، ترکیبی‌تر، جسورانه‌تر و تخیلی‌تر باشند، خروجی نیز به‌همان میزان خلاق‌تر خواهد بود.
در واقع، هوش مصنوعی را می‌توان «آینه‌ای از تخیل شما» دانست. اگر بتوانید آن را به چالش بکشید، مرزهای خلاقیت انسانی و ماشینی را به‌طرز شگفت‌انگیزی در هم می‌شکنید.
