یک دانشجوی ۲۱ ساله علوم کامپیوتر برنده یک مسابقه جهانی برای خواندن اولین متن در داخل یک طومار کربنی شده از شهر «هرکولانیوم» روم باستان شده است. او اینکار را با استفاده از هوش مصنوعی انجام داد.
این طومار که از زمان فوران آتشفشانی در سال 79 پس از میلاد در منطقه «پمپئی» مدفون شده بود، تا به امروز قابل خواندن نبود. این پیشرفت میتواند صدها متن را از تنها کتابخانه دستنخوردهای که از دوران باستان یونانی-رومی باقی مانده است، رمزگشایی کند.
این دانشجوی جوان که «لوک فاریتور» نام دارد و دانشجوی دانشگاه نبراکاست، یک الگوریتم یادگیری ماشینی طراحی کرده که میتواند حروف یونانی را که بر روی چندین خط داخل کاغذ پاپیروس نوشته شده، شناسایی کند.
فریتور از تفاوتهای ظریف و کوچک در بافت سطح طومار برای آموزش شبکه عصبی نرمافزار خود و برجسته کردن جوهر استفاده کرده است.
خواندن لوح باستانی با استفاده از هوش مصنوعی
«فدریکا نیکولاردی» پاپیروولوژیست دانشگاه ناپل ایتالیا و عضو کمیته آکادمیک که یافتههای فریتور را بررسی کرده است، میگوید: «وقتی اولین تصویر را دیدم، شوکه شدم. او میگوید: «این یک اتفاق رویایی بود و اکنون میتوانیم چیزهایی را که داخل طومار نوشته شده است ببینیم.»
صدها طومار در اکتبر سال 79 پس از میلاد توسط کوه آتشفشانی «وزوو» مدفون شد، زمانی که فوران این آتشفشان، اسناد باستانی را زیر 20 متر خاکستر قرار داد. تلاشهای اولیه برای باز کردن پاپیروسها باعث ایجاد خراش و آشفتگی در برخی از تکهها شد و محققان نگران بودند که باقیمانده آنها هرگز باز یا خوانده نشود.
به گفته خانم نیکولاردی: «اینها اشیاء دیوانهکنندهای هستند که همگی در هم مچاله شدهاند.» استفاده از هوش مصنوعی توانست به همه ما کمک کند.
مسابقه جهانی Vesuvius Challenge مسابقهای است که در آن به شرکتکنندگان برای خواندن یا رمزگشایی این طومارها جوایزی تا مبلغ 70هزار دلار اهدا میشود. سازماندهندگان این رویداد روز 12 اکتبر اعلام کردند لوک فاریتور بهواسطه خواندن بیش از 10 حرف از قسمتهای پایینی این طومار، توانسته جایزه 40هزار دلاری این رویداد را به خودش اختصاص دهد.
«یوسف» نادر دانشجوی دانشگاه آزاد برلین نیز موفق به دریافت جایزه دوم 10هزار دلاری این رویداد شده است.
کتابخانه مجلل
«تئا سامرشیلد» مورخ یونان و روم باستان در دانشگاه Ca’ Foscari ونیز میگوید: «در نهایت دیدن حروف و کلمات درون یک طومار بسیار هیجانانگیز است.»
این طومارها در قرن هجدهم، زمانی که کارگران با بقایای یک ویلای مجلل روبرو شدند که احتمالا متعلق به خانواده پدرزن «ژولیوس سزار» بود، کشف شدند.
سامرشیلد می گوید رمزگشایی از پاپیروسها میتواند دانش ما از تاریخ و ادبیات باستان را بهشکلی انقلابی افزایش دهد. بیشتر متون کلاسیک که امروزه شناخته میشوند، نتیجه کپیبرداری مکرر توسط کاتبان در طول قرنهاست. در مقابل، کتابخانه مجلل هرکولانیوم حاوی آثاری است که از هیچ منبع دیگری در دسترس نبوده و کسی به آنها ارجاع نداده است.
تا به حال محققان فقط میتوانستند قطعات باز شده را مطالعه کنند. تاکنون تنها چند اثر لاتین شناساییشده که بیشتر آنها حاوی متون یونانی مربوط به مکتب فلسفی اپیکوری هستند.
بخشهایی از کتاب «درباره طبیعت» که توسط خود اپیکور نوشته شده و آثاری از فیلسوف کمشناختی به نام «فیلودموس» در موضوعاتی مانند رذایل اخلاقی، موسیقی، بلاغت و مرگ نیز بین آنها وجود دارد.
گفته میشود که کتابخانه ممکن است زمانی دفتر کاری او بوده باشد. اما بیش از 600 طومار – که اکثر آنها در کتابخانه ملی ناپل و تعداد انگشتشماری در بریتانیا و فرانسه نگهداری میشوند – دستنخورده و باز نشده باقی ماندهاند. پاپیروسهای بیشتری هم هنوز در طبقات پایین ویلا یافت شده که آن طبقات هنوز حفاری نشده است.
جادوی هوش مصنوعی
«یانیس اسائل» دانشمند تیم تحقیقاتی «گوگل دیپمایند» در لندن، چالش Vesuvius را “بینظیر و الهامبخش” توصیف میکند.
اما او خاطرنشان میکند که این بخشی از یک تغییر گستردهتر است که بهواسطه آن، هوش مصنوعی به طور فزایندهای به مطالعه متون باستانی کمک میکند. برای مثال، سال گذشته اسائل و سامرشیلد یک ابزار هوش مصنوعی به نام Ithaca توسعه دادند که برای کمک به دانشمندان طراحی شده بود تا تاریخ و منشا کتیبههای ناشناس یونان باستان ناشناس را جمعآوری و متون ناقص آن را تکمیل کند. این نرمافزار اکنون هر هفته صدها پرسش دریافت و تلاش میکند تا متون مختلفی را به زبانهایی از کرهای تا اکدی، که در بینالنهرین باستان استفاده میشده، شناسایی و تکمیل کند.